Ze względu na ograniczenia związane np. z niedyspozycją ruchową, niepełnosprawny pracownik oprócz skróconego czasu pracy (zobacz artykuł: Czas pracy osoby niepełnosprawnej – przepisy) , ma także prawo do dodatkowej przerwy w pracy, dodatkowego urlopu wypoczynkowego (oprócz standardowego urlopu przewidzianego dla wszystkich pracowników) i płatnego zwolnienia służącego m.in. rehabilitacji. W tym artykule odpowiemy na najczęściej zadawane pytania dotyczące przepisów BHP w zakresie ww. zagadnień.
Ile czasu wynosi dodatkowa przerwa w pracy dla osoby niepełnosprawnej i komu ona przysługuje?
Oprócz standardowych 15 minut przerwy przysługujących każdemu pracownikowi, którego dobowy wymiar czasu pracy wynosi min. 6 godzin, osoba niepełnosprawna ma prawo do dodatkowych 15 minut przerwy, które może wykorzystać na gimnastykę usprawniającą lub wypoczynek. Przerwa ta jest płatna i wliczana do czasu pracy. Aby mieć do niej prawo, pracownik musi jedynie dostarczyć orzeczenie o niepełnosprawności. Nie ma konieczności spełnienia żadnej dodatkowej przesłanki, by uzyskać takie prawo.
Komu i na jakiej podstawie przysługuje prawo do dodatkowego urlopu wypoczynkowego?
Prawo do dodatkowego urlopu wypoczynkowego przysługuje pracownikowi z umiarkowanym lub znacznym stopniem niepełnosprawności na podstawie orzeczenia o niepełnosprawności. Nie ma konieczności wystąpienia do pracodawcy z prośbą o przyznanie dodatkowego urlopu. Co więcej, na uprawnienia urlopowe nie ma wpływu opóźnienie w dostarczeniu orzeczenia o niepełnosprawności. Osoba niepełnosprawna nabywa prawo do dodatkowego urlopu po przepracowaniu roku od momentu zaliczenia do umiarkowanego lub znacznego stopnia niepełnosprawności. Pierwszy dodatkowy urlop wypoczynkowy otrzymuje ona od razu w pełnym wymiarze czasu.
Ile czasu trwa dodatkowy urlop wypoczynkowy?
Czas trwania dodatkowego urlopu wypoczynkowego dla osoby niepełnosprawnej wynosi 10 dni. Urlop ten jest udzielany na dni pracy w wymiarze godzinowym, który odpowiada dobowemu wymiarowi czasu pracy w danym dniu. Dzięki uzyskaniu takiego uprawnienia wymiar zwykłego urlopu wypoczynkowego przysługującego pracownikowi na podstawie Kodeksu Pracy zwiększa się np. z 20 dni na 30 dni, a z 26 dni na 36 dni.
Czy niewykorzystany urlop dodatkowy przepada?
Podobnie jak w przypadku standardowego urlopu wypoczynkowego, niewykorzystany urlop dodatkowy przechodzi na następny rok.
Komu nie przysługuje dodatkowy urlop wypoczynkowy?
Nie przysługuje on osobie, której urlop wypoczynkowy przekracza wymiar 26 dni roboczych lub przysługuje jej urlop dodatkowy na podstawie odrębnych przepisów. Poza tym, roszczenie o dodatkowy urlop wypoczynkowy ulega przedawnieniu po upływie 3 lat od dnia, w którym to roszczenie stało się wymagalne.
Co stanie się z prawem do dodatkowego urlopu wypoczynkowego w przypadku zmiany pracy?
Zmiana pracy i pracodawcy nie powoduje utraty prawa do dodatkowego urlopu dla pracownika, który już je nabył.
Kiedy osobie niepełnosprawnej przysługuje prawo do płatnego zwolnienia?
Osoba niepełnosprawna ma prawo do płatnego zwolnienia w wymiarze do 21 dni roboczych w celu uczestnictwa w turnusie rehabilitacyjnym, maksymalnie raz w roku. Prawo do dodatkowego zwolnienia z pracy przysługuje również w przypadku konieczności wykonania badań specjalistycznych, zabiegów specjalistycznych lub usprawniających, oraz w celu uzyskania zaopatrzenia ortopedycznego lub jego naprawy. Ten drugi przypadek dotyczy sytuacji, gdy nie jest możliwe wykonanie tych czynności poza godzinami pracy. Całkowity, łączny wymiar dodatkowego urlopu i zwolnienia z pracy nie może przekroczyć 21 dni roboczych w roku kalendarzowym.
W jaki sposób należy udowodnić brak możliwości wykonania zabiegów lekarskich poza godzinami pracy?
Sposób udokumentowania braku możliwości wykonania czynności opisanych w odpowiedzi na pytanie powyżej zależy od indywidualnych ustaleń między pracownikiem niepełnosprawnym a pracodawcą. Pracodawca nie ma prawa oceniać, czy poszczególne zabiegi są dla pracownika niezbędne.
W jaki sposób oblicza się wynagrodzenie za okres zwolnienia?
Wynagrodzenie za czas zwolnienia oblicza się na takich samych zasadach jak ekwiwalent pieniężny za urlop wypoczynkowy. Aby otrzymać wypłatę za okres spędzony na turnusie rehabilitacyjnym, należy przedłożyć pracodawcy dokument wystawiony przez organizatora turnusu, który potwierdza pobyt pracownika na turnusie w danym terminie.
Na jakiej zasadzie udzielane jest zwolnienie ze względu na udział w turnusie rehabilitacyjnym?
Zwolnienie udzielane jest na podstawie skierowania na turnus rehabilitacyjny od lekarza sprawującego opiekę nad niepełnosprawnym pracownikiem. Wniosek musi określać rodzaj turnusu i czas jego trwania oraz powinien zostać dostarczony pracodawcy przez pracownika na tyle wcześnie, by umożliwić zaplanowanie normalnego toku pracy w zakładzie.