Pod koniec kwietnia 2023 roku weszły w życie nowe przepisy Kodeksu pracy związane z koniecznością dostosowania prawa polskiego do przepisów unijnych wynikających z tzw. dyrektywy work-life balance. Nowe zapisy Kodeksu pracy dotyczą m.in. równowagi między życiem zawodowym, a prywatnym. Z tego artykułu dowiesz się jakie przepisy zostały wprowadzone oraz co oznacza idea work life balance i czy jest możliwa do zastosowania w dzisiejszych czasach.
Czego dotyczy i na czym polega idea work life-balance?
Idea work-life balance dotyczy równowagi pomiędzy życiem zawodowym, a prywatnym i jej założeniem jest znalezienie odpowiedniego balansu pomiędzy pracą a czasem spędzonym z rodziną lub z przyjaciółmi i na odpoczynku. Wypracowanie takiego balansu ma na celu poprawę samopoczucia, zdrowia psychicznego i fizycznego oraz zapobieganie wypaleniu zawodowemu.
Zwolennicy koncepcji work life-balance uważają, że osiągnięcie stanu, w którym praca oraz życie prywatne tworzą zrównoważoną i spójną całość jest możliwe, jeśli pracownik i jego pracodawca stosuje kilka zasad:
- ustalanie granic – stawianie jasnych i nieprzekraczalnych granic pomiędzy czasem pracy a czasem prywatnym;
- wprowadzenie elastycznego czasu pracy – koncepcja work life-balance wymaga wprowadzenia elastycznych godzin pracy, aby pracownik mógł łatwiej realizować pozazawodowe potrzeby życiowe (np. wizyta u lekarza);
- czas na odpoczynek i regenerację – w celu utrzymania równowagi psychicznej, dobrego samopoczucia oraz zdrowia warto znaleźć czas na odpoczynek, hobby i rozrywkę;
- nie wykonywać pracy po godzinach – warto unikać nie tylko pracy w nadgodzinach, ale też nie odpowiadać na służbowe telefony i wiadomości poza godzinami pracy.
Potrzebę wprowadzenia równowagi między życiem zawodowym, a prywatnym w szczególności u pracowników będących rodzicami dostrzegli parlamentarzyści Unii Europejskiej, wprowadzając przepisy potocznie nazywane dyrektywą work-life balance.
Dyrektywa work life balance i praca zdalna – jakie przepisy wprowadza Kodeks Pracy 2023
W kwietniu 2023 roku weszły w życie aż dwie istotne nowelizacje Kodeksu pracy, 7 kwietnia zaczęły obowiązywać przepisy dotyczące pracy zdalnej. Natomiast 26 kwietnia 2023 r. weszły w życie kolejne zmiany związane z zapisami Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady UE 2019/1158 z 20 czerwca 2019 r. w sprawie równowagi między życiem zawodowym a prywatnym rodziców i opiekunów.
Nowe przepisy mają na celu wprowadzenie uregulowanej prawnie elastyczności w wykonywaniu obowiązków zawodowych w celu zrównoważenia ich z życiem rodzinnym i prywatnym.
Jakie zmiany w Kodeksie pracy wprowadziła dyrektywa work-life balance?
W dniu 20 czerwca 2019 została przyjęta Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/1158, zwana powszechnie Dyrektywą unijną work-life balance,regulacje zawarte w tym dokumencie, miały obowiązywać w krajach członkowskich od dnia 2 sierpnia 2022 roku. W Polsce długo oczekiwane zmiany w Kodeksie pracy na podstawie potocznie zwanej ustawy work-life balance weszły w życie 26 kwietnia 2023 r.
W związku z założeniami unijnej dyrektywy w polskim Kodeksie pracy wprowadzono m.in. następujące zmiany:
- urlop opiekuńczy – ustawodawca wprowadził dodatkowy bezpłatny urlop opiekuńczy w wymiarze pięciu dni. Pracodawca udziela go pracownikowi w celu zapewnienia osobistej opieki osobie mieszkającej w tym samym gospodarstwie domowym (np. dziecku, teściowi, małżonkowi) z powodu poważnych problemów zdrowotnych;
- dodatkowe dwa dni urlopu – został wprowadzony dodatkowy urlop w wymiarze dwóch dni (16h), w celu załatwienia pilnych spraw spowodowanych działaniem siły wyższej. Urlop ten będzie płatny w wymiarze 50% urlopu wypoczynkowego;
- dłuższy urlop rodzicielski dla ojców – przed nowelizacją. ojcom przysługiwały 2 tygodnie urlopu rodzicielskiego zwanym potocznie tacierzyńskim, nowy k.p. wprowadza dodatkowe 9 tygodni urlopu w wysokości 70% podstawy;
- dłuższy urlop rodziców dzieci z niepełnosprawnością – rodzice posiadających zaświadczenie o ciężkim upośledzeniu lub nieuleczalnej chorobie, które powstały w ciąży lub podczas porodu, mogą skorzystać z 65 lub 67 tygodni urlopu rodzicielskiego;
- uprawnienia dla rodziców dzieci poniżej 8 r.ż. – pracownicy wychowujący dzieci poniżej 8 r. ż. nie muszą pracować w godzinach nadliczbowych, w porze nocnej oraz poza stałym miejscem pracy (w delegacji).
- Ponadto w znowelizowanym Kodeksie pracy znalazły się przepisy dotyczące kontroli trzeźwości, nowych zasad stosowania umów na okres próbny oraz pracy zdalnej, która może pozytywnie wpływać na work life-balance.
Ponieważ U.E. zobowiązała państwa członkowskie do dostosowania prawa do dnia 2 sierpnia 2022 r., a zapisy w k.p. dotyczące work- life balanse w Polsce powstały ze znacznym opóźnieniem, to wynikające z niej uprawnienia przysługują pracownikom wstecz.
Work life balance czy Work-life fit?
Jeszcze przed wprowadzeniem przepisów związanych z tzw. dyrektywą work-life balance pojawiły się głosy, że osiągnięcie równowagi między pracą a życiem osobistym jest trudne do realizacji. Dotyczy to zwłaszcza osób rozpoczynających pracę i chcących odnieść sukces czy pracowników na wysokich, odpowiedzialnych stanowiskach oraz osób prowadzących własną firmę.
Dlatego w ostatnim czasie pojawiła się nowa koncepcja dotycząca życia zawodowego i prywatnego nazywana work-life fit. Główna zasada tej koncepcji to wykonywanie pracy zgodnie z aktualnymi potrzebami. W koncepcji work-life fit nie chodzi jednak o równowagę między pracą a czasem wolnym od obowiązków zawodowych, lecz o indywidualne dopasowanie do aktualnych zadań służbowych i życia prywatnego.
Kluczem do tej formy aktywności zawodowej i życiowej jest elastyczne podejście pracodawcy do wykonywanych obowiązków i to by brali oni pod uwagę fakt, że życie pełne jest nieoczekiwanych zwrotów akcji. Ważne jest więc to, aby pracodawca rozliczał pracownika, nie tyle z czasu pracy, lecz z jego efektywności i zaangażowania.
Natomiast pracownik chcący pracować zgodnie z założeniami work-life fit powinien wywiązywać się z powierzonych obowiązków, a jego życie prywatne nie może wpływać, nie tylko na efekty jego pracy, ale też na pracę współpracowników.
Podsumowując na to, czy koncepcja work-life balance ma szanse na realizację, wpływa wiele czynników takich jak charakter wykonywanej pracy, podejście pracownika i pracodawcy oraz przepisy prawne. Wprowadzenie do Kodeksu pracy zapisów dotyczących tzw. dyrektywy work-life balance i pracy zdalnej z pewnością pozytywnie wpłynie na życie pracowników, zwłaszcza tych mających małe dzieci.
Work life balance w pytaniach i odpowiedziach:
O co chodzi w work life balance?
W koncepcji work life balance chodzi o zachowanie równowagi między życiem prywatnym i zawodowym.
Work life balance – od kiedy obowiązuje Ustawa dotycząca tzw. dyrektywy work life balance?
Przepisy dotyczące zmian w Kodeksie pracy w sprawie dostosowania prawa do unijnej dyrektywy work life-balance obowiązują od 26 kwietnia 2023 r.
Work life balance – czego dotyczą zmiany przepisów w Polsce?
W związku z dyrektywą life work balance zaszły zmiany w polskim Kodeksie pracy i dotyczą one przede wszystkim pracowników będących rodzicami oraz sprawujących opiekę nad bliskimi.
Dodaj komentarz