Choroba popromienna to zespół objawów chorobowych, jakie pojawiają się na skutek oddziaływania na organizm promieniowania jonizującego. Z jego przekroczeniem do czynienia mamy na przykład podczas awarii reaktora jądrowego lub użycia broni atomowej.
Przyczyny choroby popromiennej
Ryzyko wystąpienia dolegliwości charakterystycznych dla choroby popromiennej występuje u pracowników służby zdrowia, w szczególności tych, których specjalizacją jest medycyna nuklearna oraz którzy zajmują się obsługą urządzeń emitujących promieniowanie. Rozwijać może się ona także u osób pracujących w polu uszkodzonej lampy rentgenowskiej oraz tych, które obsługują ją bez stosownej odzieży ochronnych.
Postacie choroby popromiennej
Do czynienia możemy mieć między innymi z ostrą chorobą popromienną. Jej objawy ujawniają się po upływie kilku — kilkunastu godzin od promieniowania. Przyjmować może ona kilka postaci. Jedną z nich jest subkliniczna, która cechuje się osłabieniem pacjenta oraz redukcją liczby limfocytów w krwi obwodowej. W przypadku tej odmiany choroby popromiennej, ryzyko zgonu nie występuje. Kolejna odmiana to hematologiczna. Do jej objawów zalicza się: ogólne osłabienie organizmu, redukcję ilości limfocytów we krwi obwodowej, spadek odporności, zawroty głowy, duszności, skazę krwotoczną oraz niedokrwistość. Pacjenci borykają się również z nawracającymi krwawieniami oraz problemami z gojeniem się ran, co jest związane z małopłytkowością. Prawdopodobieństwo zgonu wynosi tutaj około 25%. Następna odmiana choroby popromiennej to jelitowa. Jej głównymi objawami są: krwawe biegunki niedokrwistość, skaza krwotoczna, niedrożność jelit, posocznica, ostra niewydolność nerek, odwodnienie, niedożywienie oraz zespół żołądkowo — jelitowy. Śmiertelność waha się tutaj od 50 do 100%. Do czynienia możemy mieć także z mózgową postacią choroby popromiennej. Jest ona najmniej znana, a jednocześnie najszybciej rozwijająca się. Tuż po napromieniowaniu, u pacjentów występują drgawki, utrata przytomności, wodnista biegunka, niewydolność oddechowa, podwyższona temperatura oraz wstrząs kardiogenno — hipowolemiczny. Na skutek powikłań funkcjonowania układu sercowo — naczyniowego, pojawić może się także zwiększone ciśnienie wewnątrzczaszkowe oraz obrzęk i niedotlenienie mózgu. Śmiertelność wynosi w tym przypadku 100%. Warto wspomnieć tutaj także o przewlekłej chorobie popromiennej. Mianem tym określa się odległe skutki jednorazowego napromieniowania oraz efekty długotrwałego narażenia na regularnie powtarzające się, niewielkie dawki promieniowania. Zalicza się do nich między innymi rozwój nowotworów złośliwych, w szczególności tarczycy oraz układu kostnego, przyspieszone starzenie się organizmu, zaćmę, bezpłodność, uszkodzenie genomu komórek płciowych oraz zaburzenia hormonalne.
Leczenie choroby popromiennej
Leczenie choroby popromiennej opiera się o stosowanie preparatów homeostazy ustrojowej. W przypadku postaci hematologicznej stosuje się płyny krwiozastępcze, środki przeciwdrobnoustrojowej, preparaty krwiopochodne oraz środki pobudzające proces hematopoezy szpikowej. Odmianę jelitową leczy się poprzez włączenie żywienia pozajelitowego.